HAVUZ PROJE VE PLANLAMA
Havuz yapımında en önemli konular, havuzun kullanım amacı, kullanıcı sayısı ve hangi işlevlerin yer alması gerektiğidir. Proje yapımı mimari bir süreç olsa da çizilen projenin yukarda belirtilen konulara vereceği cevap ile yeniden şekillendirilmesi en olumlu cevabı verecektir. Kullanım amacı ve havuz için asgari gereklilik konuları iyi belirlenmeli, ilerde yetersiz ve gereksiz malzeme kullanımından kaçınılmalıdır. Planlamanın sadece inşai ve görsel konular üzerinden yapılmaması gerekir. Filtrasyon havuzun en önemli konusudur. Kaç kişinin kullanacağı ve ne amaçla kullanılacağı ile şartnamelerin gerekliliği bir arada tutularak filtrasyon kapasitesi hesaplanmalı, buna ve çevre koşullarına uygun bir filtrasyon sistemi kurulmalıdır. Makine dairesinin yeri, havuzla olan bağlantısı ve kotları iyi belirlenmeli bu odanın devamlı kullanılacağı ve bu nedenle insan dolaşımının kolay olması gerektiği unutulmamalıdır. Planlanması gereken diğer konular ise, makine dairesine giriş ve çıkışların nasıl olduğu, havalandırma tertibatının yapılması ve gider sularının tahliyesinin nasıl yapılacağıdır.
BETONARME VEYA KABA İNŞAAT İŞLERİ
Hafriyat yapılıp, blokaj serilirken havuzun çevresinde dışardan gelecek suların uzaklaştırılmasını sağlayacak drenaj hattı unutulmamalıdır. Havuzun zemini ve perdeleri dökülürken, bütün hidrolik bağlantılar, deşarj rögarları, borular, süzgeçler, aydınlatma armatür kovaları ve gerekli her türlü beton geçiş parçaları yerine yerleştirilmelidir. Beton geçiş parçaları alt radya beton döküldükten sonra yan perdelere konulmalıdır. Betonarme gövde oluştuktan sonra bu gövde su yalıtımı bölümünde belirtildiği üzere çimento bazlı izolasyon ile izole edilmeli, besleme hatları bu izole beton üstüne kurulmalı ve sonrasında da borular şap betonu ile kapatılmalıdır. Detayları su yalıtımı bölümünde bulunmaktadır. Havuz içinde yapısal ekler (dilatasyon) yapılmasından kaçınırken, havuz çevresinde dilatasyon derzi bırakılması çoğu zaman gereklidir. İçi su dolu havuz ile çoğu zaman toprağa oturan çevre koridor ve terasların statik çalışması farklı olduğundan dilatasyon yapılması gereklidir. Dikkat edilmesi gereken önemli konulardan biride bu yapısal ekler hiçbir zaman malzeme ile kaplanmamalıdır. Bu ek yerleri elastik silikon gibi malzemeler ile sızdırmaz hale getirilmelidir. Havuzlarda su izolasyonu açısından beton dökülmesi aşamasında soğuk derz bırakılmaması, bırakılması durumunda soğuk derzlerde su tutucu bant vb. önlemler alınmasına dikkat edilmelidir. Beton döküm aşamasından sonra yüzeyde sıva ve şap ile düzeltme işlemine ihtiyaç duyuluyor ise sıvanın mümkünse katkı ile hazırlanması ve kalınlığının 8-15 mm’yi geçmemesine dikkat edilmelidir. Daha büyük düzeltme beton kalınlıkları beton yüzeyinden kopmalara sebep olabilir.
SU YALITIMI
Havuz betonarmesi tamamlandıktan sonra, havuzun izolasyonu çimento bazlı izolasyon ile yapılmalıdır. İzolasyon öncesi betonarme yüzeyin sıva ve tamir harcı ile düzeltilerek düzgün hale getirilmesi gerekir. Taban da sadece tamir harcı ile düzeltme yapılması yeterlidir. Çimento bazlı izolasyon genellikle 2 kat uygulanır. BU uygulama sonrası taban borulama sistemi yapılmalı ve bu borular şap beton ile kapatılmalıdır. Soğuk bölgelerde su emili sıvaya şapa zarar verebileceğinden bu dolgu şapından sonra sadece taban ve yan duvarların az bir kısmı (tabandan 20-30 cm) olacak şekilde son bir izolasyonun yapılması hem sıvanın su alıp çürümesini hemde kaplama malzemesinin don altında hareket edip yerinden oynamasını engeller. İzolasyon yapılırken betonarme ek yerlerine ve geçiş parçaları ile aydınlatma armatürleri beton tasları çevrelerine izolasyon bandı ile güçlendirme yapmak sistemi daha da güçlü kılacaktır.
HAVUZ KAPLAMA
İzolasyon sonrası havuz içine seçilen kaplama ürünler ve kenar kısım detayları havuz özelliklerine göre seçilmelidir. Havuz kaplamalar çok türlü çeşitleri piyasada yer alsa da en yoğun kullanılan cinsleri porselen ve cam bazlı malzemelerdir. Havuz kenar detaylarıda havuz taşma detaylarına göre de ayrıca seçilmekte ve kullanılmaktadır. Havuz içi ve kenar malzemleri ile teras kaplamalarını seçerken dikkat edilmesi gereken belli başlı hususlar vardır. Birincisi seçilen malzemenin havuz kimyasallarından etkilenmemesi gerekir. Son dönemde özellikle havuz için üretilen porselen karo, mozaik veya cam mozaik ürünler ile havuz kenarı porselen tutamaklar bu özellikleri sağlamaktadır. Ancak maliyet indirmek için havuz kenarlarında kullanılan mermer ve traverten malzemeler kimyasallar ile çözündüğünden içlerinde oluşan oyuklar zamanla pislik dolmakta ve malzemelerde kararma başlamaktadır. İkinci önemli konu kaydırmazlıktır. Mermer ve traverten malzemelerin son derece kaygan olup özellikle havuz kenarı ve teras alanlarında tehlike oluşturmaktadır. Bu nedenle kaplama malzemeleri seçilirken estetik kadar güvenliğe önem verecek ve bunu sağlayan ürünler seçilmelidir. Üçüncü ve diğer bir önemli konu da kaplama malzemelerinin yapıştırılması için gereken seramik yapıştırıcılarının dış ortama uygun ve flex yapıya sahip ürünlerden seçilmesidir. Aynı sekilde derz dolgu ürünlerinin de flex yapıya sahip olması ısı farklılıklarında derz boşluğunun işlevselliğini arttıracağı gibi seramik malzemelrin yerinden oynamasını, kalkmasını ve kırılmasını engelleyecektir. BU nedenle bu malzemeler seçilirken özellikle flex ve dış ortama uygun ürünler seçilmelidir.
HAVUZ BAKIMI
İyi bakılan bir yüzme havuzundaki su deniz suyundan daha temizdir. Ancak pek çok havuzda yeterli bakım sağlanamamaktadır. Kamuya açık havuzlarda yüzenler hijyenik önlemlere mutlaka riayet etmelidirler. Yüzme havuzuna güneş yağı ile girilmemeli ve mutlak surette havuza girmeden önce duş yapılarak iyice temizlenilmeli, ayaklarının dezenfektanlı sudan geçirilmesi temin edilmelidir. Yüzme havuzlarının periyodik bakımları zamanında yapılmalı ve havuz suyu mutlak surette sağlıklı bir ortama kavuşturulmalıdır. Çok kullanıcılı büyük yüzme havuzları haftada bir gün yüzenlere kapatılarak dinlendirilmeli ve haftalık bakım yapılmalıdır. Yüzme havuzlarını kullananların bilgilendirileceği özel bilgi panosunda havuzun bakımını üstlenen firma veya kişilerin isimleri, kullanılan kimyasal maddelerin cinsi ve markaları ile benzeri hususlar yer almalıdır. Havuz suyu kışın boşaltılmamalıdır. Kışın havuzların suyu dolu olarak bırakılmalıdır. Havuza doldurulacak suyun temizliğinin yanı sıra pH değerinin de 7,2 ile 7,6 arasında olmasına dikkat edilmelidir. Havuz suyunun sirküle edilmesine başlanıp dezenfeksiyon için şok dozlama yapıldıktan sonra ancak ertesi gün sudaki kimyasal oranı test kiti ile kontrol edilmeli ve değerler normal ise girilmelidir. Unutulmamalıdır ki, sağlıklı ve temiz bir havuzda yüzmek ancak doğru ve düzenli bir bakım ile mümkündür. KIŞ BAKIMI – Kışın açık havuzların dolu tutulması tavsiye edilir. Böylece dış etkenlere karşı havuz yüzeyi ve yapısı daha iyi korunur. Havuzu toprakta bir kayık gibi düşünürsek toprakta olabilecek yer değişikliklerinden kayık etkilenecektir. Havuzun içindeki su, havuz yüzeylerine yaptığı basınçla bu etkilere karşı direnç sağlar ve betonarmeyi korur. – Kışın don olabilen bölgelerde yapılan havuzların iç kaplamalarında veya su emme özelliği çok düşük olan porselen havuz kaplama malzemeleri kullanılmalıdır. – Dolu havuz dış etkilere karşı daha duyarlı olacağı gibi, yabancı maddelerin havuz içine düşmesi dolayısıyla havuz kaplamasının zarar görmesi de söz konusu olamaz. (Ölü yapraklar vb. şeyler havuz kaplama yüzeyinde leke yapabilir) Ayrıca havuzun kış boyu bakımının yapılması havuzun sezona hazırlanmasında maddi ve manevi daha az bakım gerektirir. Açık yüzme havuzlarında kışın ve ısının “0” °C’ nin altına düştüğü zaman oluşacak “don” kaplama malzemelerinin zarar görmelerine neden olabilir. Donun olumsuz etkilerini yok etmek için bazı önlemler almak zorunludur: 1 – Havuz suyu yüzeyinden yaklaşık 30 cm aşağı indirilir. 2 – Havuz yüzeyinde oluşabilecek buz tabakasını önlemek için havuz suyu yüzeyine esnek buz basınç yastıkları asılır. (Buz basınç yastıkları sayısı havuzun alan büyüklüğüne bağlı olarak belirlenir ve özel bir dizayn ile yerleştirilir.) 3 – Dolu bırakılan havuzlarda ilkbahar temizliğini kolaylaştırıcı önlemler alınmalı yani yosun oluşumu ve kireç çökmelerinin önlenmesi gerekir. Kış koruyucusu, havuz suyunu kış boyunca koruyan, ilkbahar temizliğine kolaylık sağlayan, yosun oluşumunu, kir ve kireç çökmelerini önleyen bir malzemesidir. 4 – Havuz suyu; havuz dip emişten emilerek sirküle edildikten sonra 10-15 °C ısıtılarak havuza verilir. Sirkülasyon normal işletme koşullarının yaklaşık dörtte biri seviyesinde yapılır. 5 – Yukarıdaki dört önlem alındıktan sonra ek olarak havuz üstü branda veya ısı korumalı branda benzeri malzeme ile kapatılabilir.
FİLTRASYON
Havuzun en önemli konusu filtrasyonudur. İnsan sağlığı söz konusu olduğu için seçilecek filtrasyon sistemi belirtilen normlara uygunluğuyla beraber kullanıcıların sağlığını en üst düzeyde koruması ve hiçbir rahatsızlık vermeden yüzülmesini sağlamak üzerine kurulmalıdır. Hesaplar yapılırken planlama bölümünde belirttiğimiz üzere de kullanıcı sayısı ve kullanım amacı bize doğru filtrasyon kapasitelerini bulmamızda yardımcı olur. Özel havuzlarda kullanıcı sayısı ve gereken minumum kriterlerin sağlanması gerekirken, halka açık havuzlarda filtrasyon sistemleri bir üst seviyede ve tüm gereksinimleri tam sağlayacak şekilde dizayn edilmelidir. Filtrasyon belli başlı şu noktalardan oluşur. Filtre ve pompa sistemi, ilaçlama sistemi, ısıtma sistemi, aydınlatma sistemi ve diğer uygulama sistemleri. Günümüzde filtrasyon düşük seviye de tutularak kimyasal ile havuz hijyeni sağlanmaya çalışılsa da filtrasyon kapasitelerin doğru seçimi uzun vadede hem kimyasal hem su hem de elektrik tüketimi açısından maliyetleri düşürecektir. Başlangıç maliyetlerini asgari tutarak havuz planlamak ilerde kullanılan tüm tüketimin artmasına sonuç olarak sağlıksız bir suda pahalı yüzme anlamına gelecektir.
